جراڙ پوٽا سادات: هن نسب جا سادات سڄي سنڌ ۾ پکڙيل آهن. جراڙ پوٽن سيدن جو جد امجد سيد حيدر بن سيد مير علي هراتي801 هه مطابق 1398ع ۾ پنهنجي والد ۽ ڀائرن سميت امير تيمور جي لشڪر سان برصغير ۾ آيو ۽ امير تيمور جي قتلام جي منظرن کان تنگ ٿي پنهنجي والد سيد مير علي جي اجازت سان ’سنڌ‘ ڏانهن روانو ٿيو ۽ سنڌ ۾ هالا ڪنڊي (هاڻي هالا) جي شهر ۾ پهتو، تڏهن شاهه محمد هالي پٽ دريا خان هالي جي حويليءَ سامهون گهر ڪري ويٺو. اُن وقت هالن جي حاڪم ميران محمد، هالا ذات جي ماڻهن تي ڪنهن قصور ڪري 525 روپيا ڏنڊ وڌو هو، جنهن ڪري هو تمام موڙهل ۽ ڏکويل هئا. سيد حيدر وٽ ناڻو جام هو، سو في الحال ميران محمد کي پاڻ، اها ساري رقم پنهنجي هڙان ڀري ڏنائين ۽ هالن جي جند آزاد ڪرايائين. انهيءَ احسان جي بدلي ۾ محمد ’هالي‘ نالي شخص سيد حيدر کي پنهنجي نياڻي سڱ ۾ ڏني جنهن جو نالو ’بيبي فاطمه‘ هو. جيئن ته سيد حيدر جي والده سڳوريءَ جو نالو پڻ ’فاطمه‘ هو. تنهن ڪري سندس نالو مٽائي ’بيبي صاحب سلطان‘ رکيائين. سيد حيدر جو شجرهءَ نسب مٿي وڃي
حضرت عليعه سان ملي ٿو. سندن شجره نسب هن ريت آهيِ: سيد حيدر بن سيد مير علي بن سيد محمد بن سيد حسين بن سيد مير علي شاهه بن سيد احمد بن سيد احمد عرف حسين بن سيد يوسف عرف ابراهيم بن سيد علي الحواري بن سيد علي الحسن بن سيد جعفر ثاني بن حضرت امام موسيٰ ڪاظم بن امام محمد جعفر صادق بن امام محمد باقر بن امام زين العابدين بن امام حسينعه بن امام عليعه. جراڙ پوٽن جو جد امجد سيد حيدر هالا ڪنڊيءَ ۾ هڪ سال ۽ پنج مهينا رهيو. تنهن کانپوءِ پنهنجي والد بزرگوار سيد مير علي جي وصال جو ٻڌي هرات واپس وڃڻ جو ارادو ڪيائين. تنهنڪري پنهنجي حرم کي هڪ ٽڪ واري منڊي، هڪ جڙادار خنجر ۽ هڪ قديم خانداني ٻانهي خدمت لاءِ ڏئي وصيت ڪيائين ته جي پٽ ڄمي ته نالو ’مير علي‘ رکجوس ۽ جي نياڻي ڄمي ته ڏاڏيس وارو نالو رکجو. اهو بندوبست ڪري پاڻ هرات روانو ٿيو اُتي پهچڻ کانپوءِ 3 سال 27 ڏينهن جيئرو رهيو. سيد حيدر کي هرات ۾ پهرين شاديءَ مان ٻه فرزند هئا: هڪ سيد محمد ۽ ٻيو سيد حسين. گهڻو وقت سيد حيدر جي وفات جي خبر سنڌ وارن کان محفي رهي.
هالا ڪنڊي ۾ پڻ سيد حيدر کي فرزند پيدا ٿيو، جنهن جو نالو سندس فرمودي موجب مير علي رکيائون. مير علي جڏهن جوان ٿيو تڏهن پنهنجي والد جي حقيقت کان واقف ٿي، منڊي خنجر ۽ ٻانهي ساڻ ڪري هرات جي واٽ ورتائين ۽ اتي هن کي معلوم ٿيو ته سندس والد گذاري ويو آهي. هن پنهنجي ملڪيت جو حصو ڀائرن کان حاصل ڪري ڪجهه وقت هرات ۾ رهي، مال متاع جو ٽيون حصو وٺي، سنڌ ڏانهن موٽي آيو ۽ سندس چاچو مير شرف الدين پڻ ساڻس گڏجي آيو، جنهن ڪجهه وقت کانپوءِ هتي (سنڌ) ۾ وفات ڪئي. ان جي وفات کانپوءِ سيد مير علي هالائي ٻه شاديون ڪيون هڪ هالا قبيلي مان ۽ ٻي ترڪن مان جن مان کيس ٽي فرزند ٿيا. سيد احمد، سيد شرف الدين ۽ سيد مرتضيٰ جو اولاد ترتيب وار مبين پوٽا، شرف پوٽا ۽ ميرڻ پوٽا يا سيد ڌونرن هڱورن وارا سڏجڻ لڳا. انهيءَ سيد مير علي جي پشت مان جراڙ پوٽن جو شجرو جاري ٿيو جيڪو اڄ تائين هلندو اچي ٿو. سيد مير علي ’متعله‘ (جنهن کي هاڻي مٽياري سڏيو وڃي ٿو) شهر ۾ سڪونت اختيار ڪئي. انهيءَ ڪري سندس اولاد کي متعلوي پڻ سڏيو وڃي ٿو. انهيءَ متعلوي ساداتن مان جراڙ پوٽا پڻ آهن. جراڙ پوٽن ساداتن جو جد امجد سيد جلال عرف جراڙ هو جنهن جو والد سيد شرف الدين بن سيد مير علي هو ۽ سيد جراڙ نائين صدي هجريءَ ۾ ٿي گذريو آهي ۽ ان جي اولاد کي ئي جراڙ پوٽا سادات ڪوٺيو وڃي ٿو. جنهن مان ڪئين اڪابر اوليا، قطب ۽ درويش ٿي گذريا آهن، جيئن حضرت سخي شاهه رڪن الدين، سخي سيد هاشم شاهه (مٽياري وارو) سيد عبدالڪريم شاهه بلڙي وارو، حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيرح، سيد جراڙ شاهه ثاني، سيد جلال شاهه مست، سيد حاجي قاسم شاهه، سيد شير محمد شاهه خدائي ۽ ٻيا جيڪي سڄي سنڌ ۾ سڃاتا وڃن ٿا. اهڙي ريت جراڙ پوٽا سادات هيٺين شاخن ۾ ورهائجي وڃن ٿا. جن ۾ (1) پيرزادا، اولاد سخي هاشم شاهه ۽ سخي پير رڪن الدين شاهه جنهن جو حاضر الوقت سجاده نشين پير الهيار شاهه هـاشـمـي آهي. (2) ڪريم پوٽا- اولاد شاهه عبدالڪريم (3) ڀٽائي سادات (4) مناڻي- سيد عبدالمنعم شاهه جو اولاد ٽکڙ جا ساڪن آهن. (5) حسن پوٽا ۽ اجناڻي شامل آهن. هي جراڙ پوٽا سادات: ضلعي حيدرآباد، ضلعي مٽياري، ڄامشوري، ڀٽ شاهه، ٽنڊو محمد خان ۽ سنڌ جي ٻين ڪيترن ئي شهرن ۾ پکڙيا پيا آهن.